Web3’de Teknolojik Tarafsızlık Yaklaşımı

Şöyle bir klişe söz vardır: Hayatta kaçınamayacağınız iki şey ölüm ve vergidir. Belki de bu listeye yeni teknolojileri de eklemeliyiz. Yapay zekâ (AI) metaverse, otonom araçlar, uçan arabalar… Hepsi geliyor.

Kanun yapıcılar paradigma değişimlerine açıklarsa bu yeni teknolojilerin düzenlenmesine düşünceli, perspektifli ve detaylı biçimde yaklaşmaları gerekli. Ancak devletlerin ve kurumların bir uzlaşı yakalaması kolay değil ve özellikle de ABD başkenti Washington D.C.’de konsensüs yakalamak neredeyse imkânsız.

Daha da kötüsü teknolojilere dair kapsamlı ve detaylı bir politika yaklaşımı genelde bir krizin oluşması ve düzenleyicilerinin elinin sıkışmasıyla, medyanın baskısıyla gerçekleşiyor. Bu da çıkan kanunun eksik veya hatalı olmasına zemin hazırlayabiliyor. 

İnternetin blok zinciri üzerinde yükselen versiyonu olarak tanımlanabilecek Web3’ün belirli alanlarında düzenleyici çerçevelere gereksinim olsa da yatırımcıların ve inovatörlerin mevcut kanunlar ve düzenlemeler çerçevesinde hareket edebilecekleri alanlar da söz konusu. Hatta bu yaklaşım politik yapıcıların işini de kolaylaştırıyor.

Şimdi gelin teknolojik tarafsızlıktan konuşalım.

“Teknolojik tarafsızlık” Web3 bağlamında düşünüldüğünde şu anlama geliyor: Eğer yeni teknoloji çoğunlukla mevcut teknolojilerinkilere benzer aktiviteleri tetikliyorsa kanunların her iki teknoloji için de geçerli olduğunu varsayabiliriz.

Başka bir şekilde söylemek gerekirse: Kanunlar olabilen her noktada teknolojilere karşı nötr ve tarafsız olmalı. Yapılacak varyasyonlar işlerin veya risklerin teknoloji kaynaklı biçimde materyal olarak değişmesi durumunda düşünülmeli. 

ABD Başkanı Joseph Biden’ın kısa süre önce yayınladığı kripto hakkındaki emri birçok muğlaklık içermekle birlikte “aynı iş, aynı risk, aynı kurallar” yaklaşımını da içeriyordu. Kripto topluluğu SEC’nin yaklaşımından nefret etse de en azında anlaşılabilir bir bağlamın içerisine oturtulmaya çalışılıyor. 

Web3’te ve kriptoda düzenleyiciler ve inovatörler bazen bunun tersine gidiyorlar. Örneğin, ICO furyasının zirve yaptığı dönemde SEC başkanı bir keresinde her bir ICO token’ının bir menkul kıymet olarak görülmesi gerektiğini söylenişti. Dağıtık kayıt defterlerindeki dijital token’lar sonsuz derecede değişkenlik gösteren ve bir kitabı olduğu kadar bir şirketin hissesini de ifade edebilecek değişkenlikteyken Web3’teki legal riskler daha çok teknolojiden kaynaklanır görünüyor. 

Bu paradigma içerisinde dağıtık defterler veya token’lar “yüksek riskli” görülüyor. Ancak bu çok da mantıklı değil. Bu düşünce tarzı ABD’nin mevcut şartlarda kriptoyu düzenleyememesinin nedenlerinden biri. Buralardan ders alınmazsa Web3’ü de düzenleyemezler.

“Dağıtık defterleri” kontrol altına alacak bir bütünleşik düzenleme çerçevesi aramak dünya üzerindeki tüm excel tablolarını düzenlemeye çalışmak gibi bir şey. 

Doğru bakış açısı

Ana fonksiyon olarak teknolojiden başlamak yerine gelin insanların teknolojiyi nasıl kullandığına bakalım ve blok zinciri teknolojisinin bu yapıya uyumsuz olduğu yaklaşımını ele alalım.

İşletme nedir? Farklı taraflar arasında hangi haklar teşkil edilir? Bu haklar alıcılara ve satıcılara nasıl anlatılır? İşletme ve iş yapma ile ilgili riskler nelerdir?

Bu sorularla işe başlarsak mevcut kanunlarda birçok noktada uygun düzenlemeler olduğunu göreceğiz. Daha da önemlisi, inovatörler, yatırımcılar ve düzenleyiciler burayı ortak başlangıç noktası olarak kabul ettiklerinde çok önemli birkaç adım atılmış olacak.

Öncelikle, teknoloji inovatörlerinin ve yatırımcılarının yeni işlere dair oluşan riskler konusunda ortak bir çerçeveleri olmalı. Web3 şirketlerinin ve iş modellerinin “riskli” olduğuna dair mesnetsiz bir kanı yerine hedef yönelik soru cevaplara başvurulmalı. Bu yeni yaklaşım hangi mevcut işi/alanı çağrıştırıyor? Bu şirketler/alanlar nasıl düzenlenmiş? Yeni iş eski işten nasıl farklılaşıyor?  Bu farklılıkların hangileri yasal anlamda önemli ve bunlardan doğan riskleri karşılamak için neler yapılıyor? Bunun sıradan insanlara etkileri neler ve nasıl gerçekleşiyor?

İkinci olarak, politika yapıcıların işi basitleştirilebilir. Web3 ve kripto gibi geniş bir alanda bir düzenleyiciden Web3 ve kripto konusunda tamamen net bir çerçeve beklemek zorlu bir ödev vermek olur. İnternet çok geniş alana yayılan bir teknoloji ve düzenlemeler de e-ticaretten mi sosyal medyadan mı konuştuğunuza göre değişiklik gösterecektir. 

Teknolojik tarafsızlık anlamında başlangıç noktamız belirli Web3 aktivitelerine dair konulara yanıt bulmamız imkân sağlarsa politika yapıcıların daha spesifik işlere odaklanma şansları da artar.

Elbette ki kapsamlı kanunların ve düzenlemelerin yapılması gereken alanlar olacak. Ve sektör bu konuya destek vermekten çekinmemeli. Ancak aynı zamanda Web3’e ve kriptoya dair birçok alanda da eski kurallarla işler çözümlenebilir. Her şey devrimsel bir etki oluşturmuyor. Böyle durumlarda mevcut kanundaki netlikle yola devam etmemiz daha doğru olacak.

Diğer bir deyişle, hükümetlerin Web2’yi doğru anlayamayıp doğru düzenlemeleri yapamamaları bize bir ders verdi: Bu işi devletler için kolaylaştırmak gerekli. Böyle yapsak bile işler o kadar kolay olmayabilir. Ya da politik çıkarlar Web3 dünyasının çıkarlarından önce tutulabilir.

Nihai hedef, bir teknolojiyi diğerine tercih etmek değil, tüketicileri, şirketleri dolandırıcılıktan korumak olmalı.