Kripto Dünyaya Nasıl Yarar Sağlar?

İnsanlık 21. Yüzyılda küresel ölçekli birçok meydan okuma ve sistematik riskle karşı karşıya. Bu meydan okumalar arasında iklim değişimi, yanlış bilgiler, güvenlik zaafı olan altyapılar ve ekonomik refah eksiliği sayılabilir. Bu sorunlara yönelik çözümler biliniyor olsa da çözümler hayata geçirilemiyor çünkü yeterince insan, grup, ülke bire araya gelerek bunlara yönelik koordineli bir çözüm geliştiremiyor. 

Mevcut kurumlarımız bu tür konuları yönetmeye kadir değiller çünkü bireyler kendi çıkarlarına, ülkeler kendi vatandaşlarına odaklanıyor. Bu da sistemin bütününe zarar veriyor. Bu tür sorunlara “koordinasyon hataları” deniyor.

Ancak sonsuza kadar çaresizlik içine düşmüş de değiliz. Web 3’ün doğmasıyla birlikte bizim kuşağımız ve ileriki kuşaklar için daha iyi bir dünya inşa etme şansımız oluşuyor. Web 3’ün özelliklerini kullanarak rejeneratif yapıda kripto ekonomi sistemleri kurgulayabiliriz. Bu sistemler güçlü ve sürdürülebilir yapıda olup daha ulvi amaçları öne çıkarabilirler. 

Düşmanını tanı

Çinli general Sun Tzu, “düşmanını tanı ve kendini bil. Böylelikle yüzlerce savaşa korkusuzca girersin” diyor. 

İnsanlık uzun süredir hayatımızda olan küresel ölçekli sorunlarla yüzleşmekten çekiniyor çünkü çözümlerimiz, verilerimiz ve fikirlerimiz eksik. Sistemik riskler devam ediyor zira insanlık bunlara koordineli biçimde bir çözüm geliştiremiyor. Gruplar genelde çıkar çatışması yaşıyor ve bazen de düşman kesiliyorlar. Ancak aslında gerçek düşman bu çatışmaların ta kendisi.

Ancak çatışmak iklim sorununa çare getirmeyecek. İklimsel ve diğer konulardaki koordinasyon sıkıntısıyla mücadele etmek için tamamen küresel yapıda bir koordinasyon mekanizmasına ihtiyacımız var. Neyse ki bir tane bulmuş olabiliriz: sınırların ötesinde ve doğrudan mekanizmalar ve teşvikler kurgulamamıza imkân veren merkeziyetsiz blok zinciri ağları.

Koordinasyonu güçlendirmenin bir yolu sistemi destekleyen ekonomik teşvikleri yeniden yapılandırmak. Böylelikle sistem lehine işleri sistematik biçimde destekleyen bir teşvik mekanizması elde ederiz. Beş yıl önce koordinasyon hatasından mustarip olan bir alanda bunu deneme şansım oldu: Açık kaynak yazılımlar…

Dijital altyapımızda önemli yer tutan açık kaynak yazılımların önemli bir kısmı çok az para alan veya gönüllü çalışan yazılım mühendisleri tarafından geliştiriliyor ve bakımı yapılıyor. Değer üretme ve değer elde etme arasındaki bu asimetriden rahatsız olduğum için 2017’de Gitcoin’i kurdum. Açık kaynak ayılımı yapanların çabalarını destekleyecek kaynaklara erişmesini sağlamak için bir sistem kurmak istemiştik. Bireylerin ve toplulukların açık kaynak projeleri başlatmalarına, fonlamalarına ve ölçeklendirmelerine destek olduk. Bugün Gitcoin 312.000 kişilik bir geliştirici topluluğuna dönüştü ve 62,1 milyon dolarlık fonu açık kaynak projelerine kanalize etti. 

Rejeneratif kripto ekonomileri

Gitcoin’in benzer fonlama programlarına ve “rejeneratif kripto ekonomisi” diye adlandırdığımız modele örnek oluşturacağına inanıyorum. Rejeneratif kripto ekonomisi sistemleri insanların ihtiyaçlarını karşılayan, net pozitif olan ve ihtiyaçlar ile yatırımlar arasındaki dengeyi doğru kuran yapılar. Örneğin Gitcoin verimlilik ve gelir sağlayan FOSS (ücretsiz ve açık kaynak yazılımları) kaynakları oluşturmaya imkân veriyor. Bunların bir kısmı mekanizma ve ekonomik teşviklerle ilgili olsa da en az bunlar kadar önemli olan fonlama ve organizasyon tarafında ortak hareke edilebilmesi.

Maksimum pozitif etki için DAO’lar

Etki DAO’ları, yani etrafındaki ekosistem için net pozitif fayda üreten DAO’lar (merkeziyetsiz otonom organizasyonlar) rejeneratif kripto ekonomisinin ölçeklenebilir temel taşları olacak.

Bugün rejeneratif kripto ekonomisi birçok Etki DAO’su üzerinden hayata geçiyor. Buna dair detaylı incelemeyi Ale Borda ile birlikte kaleme aldığım bir kitapta topladım.

Etki DAO’ları ve Web3 özellikleri bir araya geldiğinde küresel vatandaşlar için değer üreten bir internet yapısı kurgulamak ve insanlığı ve gezegenimizi tehdit eden birçok koordinasyon hatasına çare bulmak mümkün olabilir. FOSS’lar gibi toplumun bütününe fayda sağlayacak dijital ürünlerin oluşturulması ve sürekli kılınması için kaynak oluşturabiliriz. Değerlerimizi paraya çevirebilir ve topluma faydalı sistemlerin finansal sürekliliğini sağlayabiliriz. 

Blok zinciri ağlarının mevcut değerini gölgede bırakacak kullanım senaryoları geliştirebilir ve rejeneratif kullanım için pozitif bir geri bildirim döngüsü oluşturabiliriz. En önemlisi, internetin ve metaverse’ün geleceğinin birkaç milyarderin veya teknoloji devinin elinde olmamasını sağlayabiliriz. 

Bu iki ucu keskin bir kılıç zira değer sistemleri farklılıklar gösterebilir ve bu araç kullanan herhangi birine güç verebilir. Ancak çoklu katılımcıların teşviklerini koordine ederek ve güç ve zekaya dayalı daha geniş işbirlikleri kurgulayarak dünyanın bütününe yansıyacak gerçek iyilik oluşturabiliriz. 

İyilik amaçlı kripto

Kripto paralar bugünlerde çok popüler olsa da dünya için faydalı olup olmadıkları da tartışılıyor. Manşetler, büyük kazananları öne çıkarsa da kriptonun asıl faydası milyarderler yaratmak olmayacak. Yeni yapılar ve yeni davranış biçimleri ortaya koymak olacak.

Rejeneratif kripto ekonomileri dijitale doğan faydalar için fonlama sistemleri kurma konusunda hâlihazırda fayda oluşturuyor. Gelecek on yıllarda dünyanın dört bir yanında ekonomilerde, sivil toplumda ve demokrasilerde benzer koordinasyon mekanizmalarının hayata geçirildiğine ve insanlığın gelişimine daha fazla destek olunduğuna şahitlik edeceğiz. 

Daha rejeneratif bir dünya kurmak bizlerin yani Web 3 topluluğunun ellerinde. Bu hareket hakkında daha fazla bilgi edinmek ve nasıl fayda sağlayacağınız görmek isterseniz store.gitcoin.co adresinden Greenpill adlı kitabı edinin. Ayrıca Greenpill podcastlerini de dinlemeniz mümkün.

İnsanlığı bütünsel olarak gelişmesini istiyorsak mevcut politik ve ekonomik sistemlerin ötesine geçmeliyiz. Rejeneratif kripto ekonomisi gerçek ve hayata geçiyor. Sistem burada ve hazır ancak büyümesi ve gelişmesi için sizin yardımınıza ihtiyacı var.