Kripto Oyunlarındaki Gayrimeşru Oyunculara Dikkat

Oyna-kazan (P2E) kripto oyunları blok zincirde her geçen gün daha popüler hale gelirken dolandırıcılık ve para aklama açısından riskleri de beraberinde getiriyorlar. Özellikle de kripto kışının yavaş yavaş geride kaldığı dönemlerde bu durum daha da öne çıkıyor.

Diğer birçok kripto ekosistemi gibi P2E token’ları da son dönemde ciddi değer kaybı yaşasalar da finansal düzenleyiciler bu alana dikkat etmeli zira P2E kripto (GemeFi olarak da biliniyor) dünyası teknoloji şirketlerinin metaverse’e girmesiyle birlikte oluşabilecek finansal suçların karmaşıklığına dair önemli ipuçları verebilir. 

Blok zinciri analitiği şirketi Elliptic geçtiğimiz günlerde metaverse ekosistemlerindeki finansal suçlara dair mükemmel bir rapor yayımladı. Eğer metaverse, savunucularının iddia ettiği gibi dijital etkileşimli bir dünya olacaksa kripto ve oyunun bir araya geleceği bu ortamda iyi aktörle olduğu kadar kötü aktörler de yer alacaktır.

Çevrimiçi oyunlarda sanal para kullanımı yeni bir olgu değil. Ancak P2E kripto oyun dünyası oyun ortamları dışında da kolaylıkla alınıp satılacak token’ları devreye sokarak bu sürece gerçek zamanlı bir finans boyutu ekleyecek. Birçok durumda oyuncular oyunlardan elde ettikleri kripto kaynakları stabil coin başta olmak üzere ERC-20 temelli coin’ler almak için merkezi veya merkeziyetsiz borsalarda bozduracaklar. Hatta isterlerse bu popüler paraları gerçek paraya da çevirebilirler.

P2E’nin icadının öncesinde bile kara para aklama uzmanları çevrimiçi oyun dünyasında gayrı meşru finansal riskler olduğuna dair seslerini yükseltmeye başlamışlardı. Uluslararası güvenlik konularına odaklanan Birleşik Krallık merkezli bir düşünce kuruluşu olan Royal United Services Institute’dan araştırmacılar, 2019’da yaptıkları açıklamada oyuncuların oyun içinde edindikleri şeyleri (sanal para, araçlar, kıyafetler, eşyalar vb.) gerçek dünyadaki paraya çevirme fırsatı bulduklarında bu unsurların, kara para aklamak isteyenler için kullanışlı bir araç haline gelebileceğini vurgulamışlardı. Ancak oyunlarda edinilenleri gerçek para karşılığı satmak kolay değil. Geleneksel çevrimiçi oyunlarda kullanıcılar ellerindekileri satmak için merdiven altı, ikincil pazarlara girmek zorunda. Genelde bu pazarlar darknet olarak bilinen dünyadalar ve Tor gibi özel tarayıcılar üzerinden erişilebilen yerler. Kripto oyunla birlikte kazanılan sanal paralar ve elde edilen eşyalar zaten blok zinciri üzerindeler ve kolaylıkla alınıp satılabilirler. 

P2E platformlarının oyun modelleri ve kullanıcıların kripto alıp harcama yöntemleri çeşitlilik gösterebiliyor. Birçok oyunda dijital koleksiyon eşyaları NFT şeklinde. Bazıları ise jeolokasyon özellikli mobil uygulamalar veya artırılmış gerçeklik uygulamalarıyla eşgüdümlü çalışıyor. Bu durumda oyuncular oyunu oynamak için çeşitli fiziksel alanlara gitmek durumunda kalıyor. Pokemon Go bu tür bir oyundu. Bazı P2E oyunları da kripto varlıkları bedavaya dağıtıyor. Örneğin bir mobil uygulama formatında olan ve kripto borsası Bittrex’in CEO’sunun kurucu ortakları arasında olduğu Coin Hunt World oyuncuların belirli görevleri tamamlaması sonrasında kripto kazanmasına imkân sağlıyor. Üstelik oyucunlar bunun için bir para yatırmak zorunda değiller. Oyunun modeli olabildiğince çok kullanıcıya erişmek ve onlara oyun içerisinde reklam göstermek üzerine kurulu. 

DappRadar’ın verilerine göre şu anda binden fazla P2E oyun mevcut. Bu oyunların bazılarında yüz binlerce oyuncu bulunuyor ve milyonlarca dolarlık kripto aktivitesi cereyan ediyor. Oyunların çoğunluğunda ise neredeyse sıfır kullanıcı var ve herhangi bir ticari aktivite dönmüyor. Bu fenomen durum 2017’deki ICO furyasına benziyor. O dönemde de geliştiriciler yüz binlerce yeni kripto para yaratmış ama bunların çoğu değerini sıfırlamıştı. Birçoğu da dolandırıcılık amaçlı çıkarılmıştı. 

P2E dünyasında gayrı meşru finansal risklerin yüksek olmasının bir sebebi de bu alanın yeni ve hızlı büyüyor olması ve yönetişim ve tüketiciyi koruma konusunda neredeyse hiçbir standart ve yönerge olmaması. Bu durum bazı düzenleyicilerin dikkatini çekiyor. Tayland’daki finansal otoriteleri Aralık 2021’de yaptıkları bir açıklamayla P2E oyun/GameFi alanına dair oynaklık ve dolandırıcılık risklerine karşı uyarıda bulundular. Tayland’da kanuna oyunlardan göre belirli bir miktarın üzerinde ödül kazanılması yasak. Diğer ülkelerin de bu dalgaya katılması sürpriz olmaz. Birçok P2E oyunu çevrimiçi kumarın biraz değiştirilmiş halinden öteye gidemiyor ve genelde ülkelerdeki kumar ve şans oyunu yasalarına takılıyor. 

En popüler P2E oyunlardan biri olan Axie Infinity’nin bile gayri meşru biçimde edinilen kriptolarını temizlemek isteyen kötü niyetli kişilerce istismar edilmesi olası. Kullanıcılar oyunu oynamak için Axie adlı NFT’den satın almak zorunda ve daha sonra bu NFT’leri pazar yerlerinde satabiliyorlar. Axie Infinity’nin kuralları başka bir ekibin karakterlerini oyun içinde “kiralamaya” ve kazancı paylaşmaya imkân veriyor. Genelde bu oyunlarda kullanıcı tanımlama özelliği olmadığı için bir suçlu, gayri meşru şekilde edindiği kriptoyu oyuna sokabilir başka bir kişiden karakter kiralayabilir ve daha sonra getiriyi paylaşmak suretiyle kirli paranın kaynağını gizlemiş olur. Karakter kiralama gibi yenilikler oyunlarda yaratıcı açılımlar sağlasa da finansal suçluların bakış açısından para aklama için hazır mekanizmalardır. 

Birçok P2E oyun NFT’leri kullandığı için kara para aklamayı araştıran müfettişlerin küresel NFT trendlerini yakından izlemeleri önemli. Kısa süre önce yapılan uluslararası bir araştırmada dünyada en yüksek NFT sahipliğinin Filipinler’de olduğu, onu Tayland, Malezya, BAE ve Vietnam’ın izlediği görülmüş. En fazla NFT almak isteyenlerin Nijerya’da olması bu ülkede P2E’nin popülerliğinin artacağına işaret edebilir.

Her ne kadar P2E oyun dünyası henüz emekleme aşamasında olsa da bir P2E platformunda bir finansal suç krizinin patlaması an meselesi olabilir. Kuzey Kore’deki illegal aktiviteleri araştıran yakın bir arkadaşım Ocak ayında yazdığı bir raporda Pyongyang hükümetinin P2E dünyasını kullanarak kripto kaynak edinme olasılığına vurgu yapıyordu. Her ne kadar Kuzey Kore’nin doğrudan P2E kullandığı tespit edilememiş olsa da ABD’li yetkililer bir süre önce Kuzey Kore’nin Lazarus Group adlı bir siber birimini tespit ettiler ve bu grubun 540 milyon dolarlık kripto hırsızlığına bulaştığını belirlediler. Grubun elemanları Axie Infinity’yi destekleyen blok zinciri platformunu hackleyerek fonları çalmışlardı. Axie Infinity’deki kıdemli mühendislerden birini kandırarak onun üzerinden zararlı bir yazılım yüklemek suretiyle bu saldırıyı gerçekleştirmişlerdi. 

P2E oyunlar kripto dünyasında niş bir aktivite olarak kalacak olsalar dahi düzenleyiciler, kara para aklamayı önleme kurumları ve finansal suç araştırmacıları bu sektörün gelişimine dikkat etmeli. Şu anda kullanılan oyun modelleri ve kuralları gelecekte metaverse’deki daha büyük ekosistemlere örnek teşkil edebilir.

Finansal suçu önlemenin en iyi yolu suçlular gibi düşünmek ve plan yapmaktır. Zira metaverse sadece eğlenceli ve oyun dolu bir yer olmayacak.