Kurumsal Dünyaya Mahremiyet Özellikli Uygulamalar Geliyor. Ama Hemen Değil

Şahsımın en büyük amacı herkese açık blok zincirleri üzerinde çalışan güvenli, özel kurumsal uygulamalar geliştirmek ve bunları endüstrilere yaygınlaştırmaktır. EY’daki ekibimiz son beş yılda bu konuda ciddi bir yol aldı. 

Sıfır bilgi gerektiren Nigthfall teknolojisi hayata geçiyor ve ilk uygulamanın da hayata geçmesi çok zaman almayacak.

Bu büyük gelişmelere rağmen beklentileri dizginlemekle fayda var çünkü kurumsal sistemler tüketici ürünlerine kıyasla çok daha farklı davranabiliyor. Alıcılar daha farklı bir mantık izliyorlar, farklı ölçütlere ve standartlara yönelik hareket ediyorlar. Bu noktada ölçeklendirme ve endüstriye yayma anlamında beş temel meydan okuma alanı olduğuna inanıyorum.

Bunlardan en önemlisi kurumsal satışların ve adaptasyon döngüsünün göreceli olarak yavaş olmasıdır. Kurumsal müşteriniz görür görmez Tamam tuşuna tıklamaz, adres defterine erişim vermez veya tedarikçilerine DM atmanıza müsaade etmez.

Kurumsal satış döngüleri genelde satış için altı ay, implementasyon için iki veya üç ay ve ölçeklendirme için genelde 12-18 ay gerektirir. Büyük bir kurumsal yapıda bir implementasyonun başından sonuna iki yıla yakın bir zaman alması normal karşılanır. 

Ürün mühendisliği sürecine bakıldığında burada da biraz daha uzun bir zaman gerekebilir. Öngördüğüm en büyük meydan okumalardan biri, şirketlerin kurumsal sistemlerini Ethereum’a taşımaya başlamasıyla birlikte oluşacak veri mahremiyeti konularının yönetilmesidir. Eğer bir tedarik zincirinin blok zincirine taşıyorsanız kim hangi bilgiyi görecek? Bir üretici zincir üzerinde bulunan diğer tüm tedarikçilere ait verileri rutin olarak görebilecek mi yoksa sadece bir acil durumda mı bunlara erişebilecek?

Bazı durumlarda tedarikçilerin üreticiler ile detaylarını çok da açıklamak istemedikleri özel ilişkileri olabilir. Alıcıların ve satıcıların uygulamak istedikleri kurallar ne kadar karmaşıksa böyle bir sistemi tasarlamak da o kadar zorlaşır.

Bu süreçte zincir üzerinde de dışında değiştirilebilir veya değiştirilemez bir dizi verinin işlenmesi gerektiğini anlıyoruz. Bu çözümlerin detaylarını oluşturulması, prototipleştirilmesi, test edilmesi ve sonrasında ölçeklendirilmesi zaman alacaktır. 

Karşı karşıya kaldığımız bir diğer önemli zorluk, zincir üzerindeki mahremiyet sistemlerinin henüz tamamlanmış olmamasıdır. Nightfall, bize değiştirilebilir ve değiştirilemez token’ların mahremiyet içerisinde hareket ettirilmesi imkânı sağlıyor. 

Nightfall’un mühendislik yol haritası oldukça kapsamlı kimliklerin belirlenmesine ve çalıntı NFT’lerin izlenmesine yönelik araçlar halihazırda geliştirilmiş durumda. Ancak tam anlamıyla adapte edilmesi ürünleştirme sürecinde gerçekleşecek.

Nightfall, token’ların hareket ettirilmesini ele alıyor. Envanter yönetimi gibi birçok kullanım senaryosu olsa da karmaşık kurumsal mantığı destekleyecek bir araç değil. Bu nedenle geliştirilmesi sürecinde olan diğer araçların standart anlaşmaları sıfır bilgi gerektiren yapıya entegre etmesi önemli.

Satın alma miktarına dayalı indirimler, geri ödemeler gibi karmaşık kurumsal uygulama mantıklarına dair kurgular yapabildiğimizde tipik kurumsal anlaşma süreçlerini zincir üzerinde hayata geçirebileceğiz. Böylelikle varlıkların hareketlerini görmekle kalmayacağız sipariş ve ödeme konusundaki akıllı sözleşmeleri de göreceğiz.

Hem mantığı hem de transferleri mahremiyet altında gerçekleştirmeyi başarsak bile bazı kısıtlarla karşı karşıya kalabiliriz. Bunlar içerisinden öngördüğümüz en büyük kısıt mahremiyet sistemlerinden “veri sızıntısı” olmasıdır. Varlıkları mahremiyet katmanının içine ve dışına transfer ettiğimizde bir iz kalması söz konusu.

Bazı öngörüleri yeterince yaparsanız ve benzer işlemler yapan başka taraflar olmazsa, zincir üzerinde neler olup bittiğine dair tutarlı tahminler yapma gücünüz de artıyor. 

Son olarak, ölçek ve bilgi işlem kapasitesi konusu da var. En büyük ölçekli kurumsal müşterilerimizden bazıları günde iki milyon işlem hacmi oluşturan büyük tedarik zincirleri yönetiyorlar. İşlem maliyeti 1 cent olsa günde 20.000 dolarlık bir gas ücreti oluşuyor bu da yılda 7 milyon dolar demek. Bu kurumların maliyet yapısı içerisinde pek de sürdürülebilir değil. Büyük ölçekli kurumlarda bu tür maliyetlerin daha makul bir seviyeye inmesi gerekli. 

Tüm sektörler tedarik zincirinde blok zinciri uygulamalarını adapte etmeye başladıklarında hacimler ve ölçekler nedeniyle ücretler oldukça yüksek olabilir. Aynı kullanıcıların kredi kartı komisyonları gibi.

Çözülebilir sorunlar

Bu sorunların tümü çözülebilir nitelikte. Her biri için kağıt üzerinde çözümler mevcut. Elbette ki bunlar ilk denemede çalışmayabilir veya bazıları pratik olmayabilir. Ben bu sorunların önümüzdeki 2-3 yılda çözülebileceğine inanıyorum. 

Mahremiyet temelli çözümlere dair tecrübelerimiz ve güvenimiz geliştikçe çözüm geliştirme hızımız da artacak.

Her büyük endüstriyel dönüşümde olduğu gibi burada da zaman ayırıp anlamaya çalışmak önemlidir. Bu alanı takip etmeyenler çözümlerin ne kadar hızlı oluşup hayata geçtiğini görünce hayrete düşecekler. Yakından izleyenler ve üzerinde düşünenler ise avantajlarından yararlanacak.