Web3 ve Bitcoin Milyarderleri Hayırseverlikte Nasıl bir Devrim Yaratacak?

Gelecekte kaç tane kripto milyarderi olacak? Kâr amacı gütmeyen bir girişim stüdyosu olan Roote'un CEO'su Rhys Lindmark, bu soruyu Austin, Teksas'taki Consensus 2022'de yanıtladı: "Bitcoin 200 bin dolara ulaşırsa, 2025'e veya 2030'a kadar tüm milyarderlerin %20'si kripto milyarderi olacak". Daha detaylı bakarsak, böylesi bir durum dünyaya 400 BTC milyarderi ve 200 ETH milyarderi kazandıracak. Bu sayılar, günümüzde 19 kripto milyarderi bulunduğuna dair şu anki tahminlere göre çok büyük bir sıçrama.

Ve nasıl ki teknik inovasyon yeni nesil zengin elitler üretiyorsa, aynı zamanda yeni nesil hayırseverler de üretiyor. Kripto neslinin servetini nasıl harcayacağı, insanlığın kendi varoluşsal sorunlarını yeterli bir şekilde ele alıp alamayacağını belirleyebilir.

Web2, parayı hayırlı amaçlara yönlendiren devasa kuruluşlar olan Bill & Melinda Gates Vakfı, Schmidt Futures ve Chan Zuckerberg Girişimi'ni dünyaya hediye etti. Aynı zamanda büyük bir "servet yaratma etkinliği" olan Web3, bu yıl 100 milyon dolar bağış sözü veren FTX Future Fund gibi kendi hayırsever kurum sınıfını ortaya çıkarıyor.

Lindmark için Web2'yi Web3'ten ayıran şey "SquadWealth" fikri, yani topluluklar ortaya çıkan finansal fırsatlar etrafında yerlerini aldıklarında ne olacağı. Bu, yeni projeler kurulması gibi sermaye yaratımlarının yanı sıra hayırseverlik için de önemli.

Lindmark, "NFT degenlerin ve kripto risk sermayedarlarının birlikte çalıştığı her tur bir topluluk turu" dedi. 

"Sadece bu değil, kriptonun 'kamusal mallar' inşa etme konusunda da bir takıntısı var gibi görünüyor" diye ekledi. "Bunlar olumlu dışsallıklar yaratan bir grup Web3 projesi ve bunların tüm olayı bağış yapmak ve yardımda bulunmak."

Kripto, risk sermayedarlarının genç yenilikçi şirketlere değer atfetmesine benzer şekilde bizlere “kamusal mallar için riske göre ayarlanmış bir yatırım merdiveni” sunabilir. "Seed, Seri A, Seri B vb. şeylerimiz olacak, ancak tümü kâr amacı gütmeyen kamusal mallar için" dedi.

Başka neler var? Lindmark, geriye dönük kamusal mallar finansmanı yoluyla bağışçılara bir nevi geri ödeme yapılacağını söylüyor. CoinDesk, Web3'te hayırseverlik hakkında daha fazla bilgi edinmek için "Big Ideas" sahnesinde yaptığı sunumun ardından Lindmark ile bir röportaj gerçekleştirdi. Bu konuşma kısa ve anlaşılır olması için biraz düzenlenmiştir.

Web3 ve hayırseverlikle ilgilenmeye nasıl başladın?

2017'de Web3'ün derinliklerine daldım. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki 2016 seçimlerinden sonra eski şirketimden ayrılmıştım. Sanki daha büyük bir dünyaya odaklanmam, merak ettiğim konuların peşinden gitmem ve Ethereum hakkında bilgi edinmem gerektiğini hissettim. Bu insanlar gerçekten harika bir şekilde düşünüyorlar: Paranın nasıl çalıştığını ve bir toplum olarak koordinasyonun nasıl gerçekleştiğini değiştirirsek, bunun büyük bir etkisi olacak. Bunun büyük bir kısmı, bol miktarda “sihirli internet parası” basarak yaratılan bu hayırseverlerin paralarını nereye koyduklarını bilmekten geçiyor.

Bitcoin'in Aralık 2020 'den bu yana en düşük seviye olan 25 bin doların altına indiğini görüyoruz. Ve konuşmanda, eğer Bitcoin 200 bin dolara çıkar ve kripto paranın geri kalanı da onunla birlikte yükselirse, bunun 400 BTC milyarderi, 200 ETH milyarderi ve diğer altcoinlerden de 200 milyarder ortaya çıkaracağını ifade ettin. Bunun hala gerçekleşebileceğini düşünüyor musun? Bitcoin bu ayı piyasasından kurtulabilecek mi?

Her şeyi göz önünde bulundurursak, ben bir analist değilim, bu yüzden bilemiyorum. Bitcoin'in fiyatı, "bitcoin yarılanmalarından" sonra tarihsel olarak yaklaşık 10 kat arttı. 2024'te ne olacağını göreceğiz, [ama] Bitcoin'in 200 bin doların üzerine çıkma ihtimalinin %10-15, 100 bin doların üzerine çıkma ihtimalinin %25-50 olduğunu söyleyebilirim. Bunlar tamamen rastgele sayılar. Ama evet, OrangeCoin'in yükselmesini bekliyorum.

Yani Bitcoin'e güveniyorsun?

Bitcoin'in kendisi hakkında bullish olmamdan ziyade trendler üzerinden tahminde bulunuyorum diyelim. Ben daha ziyade bir akıllı sözleşme adamıyım.

Kripto, herhangi birinin bir token mintlemesini, yani esasen para basmasını mümkün kılıyorsa, bu noktada bağış yapmanın etik bir yükümlülük olarak ortaya çıktığını düşünüyor musun?

Kripto token çıkarabilsen de çıkaramasan da paranı bağışlamak için etik bir zorunluluk olduğunu kesinlikle düşünüyorum. Yaklaşık 100 bin dolar kazandıktan sonra [kazançlarınızın] yaklaşık %10'unu bağışlamanız için etik bir yükümlülüğünüz olduğunu kanısındayım. Kazandığınız para miktarıyla aynı orantıda mutlu olamazsınız. Ancak günde 2 dolardan az kazanan 750 milyon insan için 1.000 dolar fark yaratacak bir etkiye sahip olabilir. Herkes kendi kendini vergilendirmeli.

Bunu Kriptoya nasıl uygulayabiliriz?

Tokenlerinizi getiri yaratan varlıklara koyduğunuz DAO'lar var, ancak getiriyi kendinize almak yerine başkalarına yönlendirebiliyorsunuz. Bu, PoolTogether'ın "kayıpsız piyango" girişimiyle yaptığına benziyor, ancak bu sefer sadece hayır kurumlarına yönlendirebilirsiniz. Kripto, kendi kendinizi vergilendirmenizi ve paranın nereye gideceğini yönetmenizi sağlıyor, bu nedenle gelecekteki vergilendirme sisteminde paranın nereye gideceğini seçebileceğimizi umuyorum.

“Etkin fedakârlık”ın zengin ve güçlüler tarafından bir kalkan olarak kullanıldığını düşünüyor musun?

Bu kesinlikle hayırseverlik bünyesinde olur. Bir hayırsever türü olarak etkin fedakâr insanlar, Bill ve Melinda Gates ve diğerlerinin öldüğünüzde servetinizin en az %50'sini dağıtmanız için öne sürdükleri "Bağış Taahhüdü" konusunda çoğu hayırseverden daha agresif bir noktadalar.

Sanırım SBF [FTX CEO'su Sam Bankman-Fried] ve CZ [Binance CEO'su Changpeng Zhao] öldüklerinde servetlerinin %99'unu bağışlayacaklarını söylediler.

Etkin Fedakârların servetlerini elde etmek kadar kaybetmeme yükümlülüğü de var mı?

Hepsi adına konuşmayacağım, ama tanıdığım birçok kişi servet birikimini bir amaç değil de bir araç olarak görüyor.

Kaynakların tahsis edilmesinde neden devletin veya hükümetin bir rolü olsun?

2100'e gelindiğinde, kamusal malları tahsis etme ve destekleme şeklimiz bugünkünden tamamen farklı olacak. Şu anda bu iş çoğunlukla devletin elinden geçiyor ve hayırseverlik çok şeffaf olmadığı bir alanda bu rolü oynuyor. Bağışçı paralarını nereye vereceğini seçebilir ve burası bağışçı dışında kimseye karşı sorumlu değil. Dolayısıyla kısa vadeli kişisel mallar için optimize edilmiş bir pazar elde edersiniz. Ki bunu, hükümetin yollar ve köprüler gibi kısa vadeli kamusal mallar için optimize edildiği bir ortamda gerçekleştiriyorsunuz.

Hayırseverlik aslında uzun vadeli optimize edilebilir çünkü daha riskli ve daha deneysel olabilir. 80 yıl sonra bu para daha çok Gitcoin Grants'a benzeyecek. Bunu şu an zaten kripto dünyasındaki açık kaynak kodlu yazılımlar için yapıyoruz. Zamanla, bahsettiğim “etki DAO'ları” ve etki sertifikaları ortaya çıkacak – kamusal malların sadece internette değil, dünya genelindeki topluluklar için de finanse edilmesi için bütünsel bir etki ekonomisi mevcut olacak. Sürecin içinde pişmiş ve oluşmuş topluluk para birimleri gelişecek. Bence kamusal malların finansmanı, hükümetten gelmek yerine bu yeni aşağıdan yukarıya mekanizmalarla sağlanacak.

Yoksulluğu ortadan kaldırmak mümkün mü?

Bu %100 mümkün. Sanayileşme ve modernleşme ile iyi yardım çabaları sayesinde son 40 yılda yoksulluk içindeki insan sayısı 400 veya 500 milyon azaldı. Gelişmiş ülkelerde giderek daha fazla insan bağışlarda bulunmaya başladıkça ve ülkeler kalkınmanın daha sonraki aşamalarına girdikçe yoksulluk diye bir şey kalmayacak.

Web3'ün bu sürece katkı sağlayacağını düşünüyor musunuz?

Kesinlikle. Web3 gerçekten harika bir teknolojik keşif bölgesi. Yeni teknolojik keşif bölgeleri geliştirilip onlardan istifade edildiğinde çok fazla değer üretilir. Ve bu para sisteme geri itilebilir. Bu işin ekonomik özgürlük perspektifi de var: Umarım Web3, bankasızlara parasal işlemler yaptırma ve yeni ekonomik fırsatlar sunarak insanları yoksulluktan kurtarma eğiliminin bir parçası olacak.

Coinbase Giving ve FTX Future Fund'a ek olarak, aşağıdan yukarıya doğru veren düzinelerce büyük Web3 vakfı olacağını söyledin. Bu vakıflar, Nadia Asparouhova'nın fikir makineleri olarak adlandırdığı, ideolojileri sonuçlara dönüştüren ve finanse edilen örgütler şeklinde olacak. Buna bir örnek verebilir misin? Ve neden bunun olacağını düşünüyorsun?

Bir fikir makinesi, bir şeyler ortaya koymak isteyen insanların teşkil ettiği bir hareket gibidir; ancak kendi kendini organize eden bir yapısı vardır. Haliyle sadece heyecanlı insanları değil, heyecanlı sermayeyi de kendine çekebilir. Yani bu tür sonuçları elde etmeye gayret eden ve böylesi şeylere öncelik vermeye başlayan insanlara ve paraya ihtiyaç var. Bu sonuçlar ortaya çıkmaya başlayınca bir değer yaratılmış olur. Sonrasında ise para, daha fazla insan ve yetenek sisteme geri döner. Belki de Gitcoin bunun güzel bir örneği. Halihazırda var olan bu bonus paraya sahip olduğunuzda, insanlar bundan heyecan duyarlar. Sonrasında insanlar birbirlerine vererek bu bonus parayı birlikte oluşturmaya başlarlar, bir nevi SquadWealth gibi. Herkesin birbirinin Gitcoin Grants'ine bağışta bulunması insanların daha fazla değer yaratmasına ve işletmesine imkan verir. Dolayısıyla daha fazla insanın sisteme sermaye getirmesi döngüsü başlar. 

Kâr amacı gütmeyen kuruluşlar için VC (venture capitalist - risk sermayedarı) merdiveni hakkında daha fazla bilgi verebilir misin? Nasıl çalışacak?

Yeni bir kâr amacı gütmeyen kuruluşa erken girmekte ne bir getiri ne de riske göre ayarlanmış yatırım merdiveni var. Bunu değiştirmemiz lazım. Etki ekonomisi, geriye dönük kamusal mallar finansmanına ve gelişmiş piyasa taahhütlerine, ayrıca kâr amacı gütmeyen yeni kuruluşlara erken girenleri ödüllendiren yepyeni bir etki piyasasına sahip olacak.

Peki bu neden olacak ve nasıl çalışacak? Şirketle aynı şey mi? Seed fonundan veya Seri A'dan geçmek gibi mi?

Burada ortaya çıkması gereken iki ayrı şey var. Birincisi, yaratılan etkinin bir şekilde tanınması ve bir tür piyasa fiyatına sahip olması gerekliliği. Bu aslında etki sertifikaları denen fikir. Etkinin kendisinin beş ya da on yıl sonra bütünüyle fark edilmesi gerektiğini düşünüyorum.

İlerde büyük getirileri olabilecek yeni kurulmuş riskli kâr amacı gütmeyen kuruluşların gerçek riskini ölçebilmek de işin bir diğer tarafı. Şirketleri başlangıçta ne kadar riskli olduklarına bağlı olarak değerlendirmek için bir yönteme veya bir tür öz sermayeye sahip olmamız gerekecek, çünkü hepsi değil de ancak bazıları etki yaratabilir.

Yani bu yeni modelin insanları daha fazla bağış yapmaya teşvik edeceğini mi düşünüyorsun?

Güzel bir soru. Dürüst olmak gerekirse, bu konuda daha fazla düşünmem gerekiyor, bu insanların gerçekten içten içe istediği bir şey mi? Bence hayırseverler bağışlarından bir miktar geri dönüş alabilselerdi ya da riskli bir şeye para yatırmak için biraz daha fazla teşvike sahip olsalardı, bunu yapmak isteyebilirlerdi. Ancak bu görüşümün doğru olduğundan emin olmak için kapsamlı bir çalışma yapmadım.

Jeff Bezos ve Sam Bankman - Fried hakkında ne düşünüyorsun?

Sam çok hırslı bir çocuktu ve işleri çok iyi bir şekilde yürütüyordu. Şimdi ise bir sürü parası var ve aslında çok ciddi bağışlarda bulunuyor. Etkin fedakâr zihniyete çoğunlukla katılıyorum. FTX Future fonu aracılığıyla şimdiden 100 milyon dolar bağışladı ve gelecek yıl en az 100 milyon dolar daha verecek, belki de daha fazla. 2025'e kadar 1 milyar dolar vermeyi hedefliyor.

Birçok bireysel yatırımcının “servet yaratma” sürecinde kaybetmesine rağmen, kripto paranın yine de buna değdiğini düşünüyor musun?

Bence Web3 dünyayı yeniden şekillendirmeye devam edecek ve buna değer. Ancak o kadar çok kötü şey var ki, 2018'de yaklaşık 5 milyar dolar değerinde kripto para kaybedildi. Biliyorusun Luna, 50 milyar dolar değer kaybetti ve bu az önce bahsettiğim rakamdan 10 kat daha fazla. Kripto para pek çok hayatı mahvetti ve olabileceği kadar kapsayıcı olmadı.

Ama bence bu yeni protokoller uzun vadede internet üzerinden para taşımamıza yardımcı olacak ve aynı zamanda kendi topluluk paramızı yaratmamıza da yardımcı olacak. Bence bu gelişmeler, toplum için gelecekte çok güçlü bir şey olacak.