Faiz artırımlarına rağmen henüz sadece artış hızı kesilen enflasyon, yatırımcıların güvenli limanlarda kalmaya devam etmesine ve kripto piyasasının da negatif görünümünü sürdürmesine yol açıyor. Bu gibi negatif dönemlerde sık sık gördüğümüz hack olayları, geçen haftanın gündeminde ilk sıradaydı. Bu yazımız, öncelikle hack olaylarıyla ilgili olumlu-olumsuz gelişmeleri, ardından da Dubai başta olmak üzere kripto para entegrasyonuyla ilgili atılan adımlarla, Binance-USDC rekabetindeki yeni gelişmeleri ve önemli regülasyon tekliflerinin bir özeti olacak.

Zararın Neresinden Dönülse Kâr

Piyasa yapıcı Wintermute şirketi, DeFi token’larının bulunduğu cüzdanların hacklendiğini ve 90 küsur çeşit token’ın çalınarak toplamda 160 milyon dolar civarında bir zararın oluştuğunu belirtti. Şirketin mali yapısının, zarara rağmen hala güçlü olduğu, merkezi borsa ve OTC hesaplarındaki bakiyelerin güvende olduğu bildirildi. Hacker’a parayı geri iade etmesi halinde %10 ödül verileceği açıklandı.

Wintermute’nin hacklenme sebebi oldukça ilginç. Ancak bu kısma geçmeden önce bir ön bilgi vermek gerekiyor. Hacklenmeye sebep olan ‘vanity address’ adlı yöntem, kullanıcıların cüzdan adreslerinin belirli bir kısmını istedikleri bir rakam veya harf ile oluşturabilmelerine olanak sağlıyor. Örneğin 0x8fberkay6e32.. gibi cüzdanınıza özel bir tanınırlık oluşturulabiliyor. Profanity üzerinden bu hizmeti alan Wintermute, cüzdan adreslerine 7 adet 0 koyarak, işlemlerin daha hızlı ve ucuz yapılabilmesini sağlıyordu. Bir piyasa yapıcı için böyle bir maliyet azalışının, oldukça kârlı bir yöntem olduğuna hiç şüphe yok. Ancak cüzdan adreslerinin tamamen random olmaması, bu adreslere ait özel anahtarların hacker tarafından deneme yoluyla elde edilebilmesini sağladı. 1inch, bu açığı tespit edip açıkladıktan sonra, hacker bu zamana kadar ele geçirdiği cüzdanları boşaltarak bakiyeleri hesabına geçirdi. Yani açık ortaya çıkmasaydı, hacker çok daha fazla cüzdanı ele geçirebilirdi. Dolayısıyla yine de ucuz atlatıldığı söylenebilir.

Geç Gelen Adalet: Babylon Finance

TribeDAO, uzun tartışmalar ve arka arkaya yapılan oylamalar sonucunda, 80 milyon dolar değerindeki hack olayının mağdurlarının zararını karşılamayı kabul etti. Platform, bu zarar için 12.68 milyon FEI ve 26.61 milyon DAI ayırdı. Bir ara faaliyetini sonlandırmayı bile düşünen platformun bu kararı alması, sevindirici olsa da Babylon Finance için işler bu süreçte pek de iyi gitmedi. Hack sırasında 3.4 milyon dolar kaybeden Babylon’un platform üzerinde sahip olduğu havuz da işlevsiz hale geldi. Havuzun likiditesinin yetersizliği, platformun kendi tokeni BABL’ın da teminat olarak kullanılma özelliğini devre dışı bırakmış oldu. 

Platformda kilitli miktar, hack sonrasında 30 milyon dolar seviyesinden 4 milyon dolar seviyesine, BABL token de 20 dolardan 6 dolar seviyesine düştü. Sonuç olarak platform işlevini yitirerek yönetilmesi zor bir pozisyona düşmüş oldu. TribaDAO, Babylon Finance faaliyetlerini durdurduğunu açıklamadan önce zararı karşılama kararı almıştı. Ancak sonrasında bu karar iptal edildi ve Babylon faaliyetini sonlandırmak zorunda kaldı. TribeDAO, yeniden ödeme kararı alsa da Babylon için pek sevindirici bir hamle olmadı.

Son hack haberi ise Arbitrum’dan geliyor. Ancak diğerlerinin aksine Arbitrum, beyaz şapkalı bir hacker’a denk geldiği için son derece şanslı. Hacker, ağda bulduğu bir açığı platforma bildirerek 400 ETH değerinde ödülün sahibi oldu. Hackin yapılması durumunda Arbitrum’un 250 milyon dolar kadar bir para kaybedebileceği öngörülüyor.

Kırmızı Bülten

Do Kwon ve Terra yöneticileri için tutuklama kararı veren Güney Kore mahkemesi, Kwon’un yerini tespit edemedi. Kwon, herhangi bir yere kaçmadığını, işbirliği yapmaya istekli olduğunu ancak konumunu bildirmesi için herhangi bir gerekçe olmadığını belirten tweetler attı. Güney Kore Dışişleri Bakanlığı, Kwon’un pasaportunu iptal ederek Interpol’e kırmızı bülten için başvuruda bulundu.

Likidite krizinin yaratıcısından, kriz sonrası gelişmelere geçelim. 

İflas sürecinde bulunan Voyager, şu anda şirketin varlıklarını satın almak isteyen adaylardan teklif alma sürecinde. Wall Street Journal’ın haberine göre, Binance ve FTX borsaları en yüksek teklif yapan adaylar arasında bulunuyor. Binance’in 50 milyon dolar teklif ettiği de haberin detayları arasında yer alıyor. Kazanan 29 Eylül tarihinde açıklanacak.

Madenciler, Zincirleme İflas Sürecine Girer mi?

ABD’deki en büyük madencilik şirketlerinden Compute North iflas başvurusunda bulundu. Madencilik şirketlerinin kar oranı BTC fiyat düştükçe azalırken, enflasyonun ve enerji fiyatlarının getirdiği maliyet artışı, şirketlerin daha büyük zarar görmesine neden oluyor. Madencilik şirketleri, sürekli yeni cihaz alımları yaparak operasyonel gücünü en üst seviyede tutmaya çalıştıkları için krediye ihtiyaç duyuyorlar. BTC fiyatı çok düşmediği sürece bu krediler ödenebiliyor. Ancak günümüzdeki gibi bir ekonomik durumda, Compute North bu dengeyi koruyamamış gözüküyor. BTC fiyatının bu seviyelerde veya daha aşağıda seyretmeye devam etmesi halinde, benzer problemlerin başka şirketlerde de yaşanma ihtimali oldukça yüksek. 

Ancak bu durumun BTC’nin güvenliğini etkilemesi son derece düşük bir ihtimaldir. Çünkü madencilik şirketlerinin faaliyetlerini durdurması, geri kalan madencilerin gelirlerini artırmasını sağlayacağı için onların mali durumunu iyileştirerek, olası bir zincirleme etkinin kısa sürmesine neden olur.

UST’den Önce UST’den Sonra

Regülatörlerin denetiminden uzak kalmak ve dokunulmaz bir stabil coin yaratma amacı taşıyan algoritmik stabil coin’ler, UST sayesinde tam ters bir etkiye yol açarak regülatörlerin çekincelerinin artmasına neden oldu. 

ABD
Beyaz Saray Finansal Komitesi Başkanı’nın hazırladığı bir tasarı, algoritmik stabilcoin’lerin iki yıl boyunca yasaklanmasını, stabilcoin ihraç eden şirketlerin, aldıkları teminatları şirket varlıklarıyla birleştirmesinin engellenmesini ön görüyor. Teminatların böylelikle riske edilmesinin önüne geçilmesi planlanırken, algoritmik stabil coin’lerin nasıl engelleneceği soru işareti… Bu paralar zaten merkeziyetsiz olma amacı güttüğü için rezervlerinde USD tutmuyor ve bir kayıt sürecine girmiyorlar. Ancak OFAC’ın Tornado Cash’e yaptığı gibi bu tür paraların da yaptırım listesine benzer bir listeye alınma ihtimali söz konusu olabilir ki bu durumda bile engelleme ihtimali yüksek değil.

Tasarı, aynı zamanda FED’in stabilcoin çıkartabilmek için resmi bir başvuru süreci oluşturmasını ve gereklilikleri belirlemesini içeriyor. Bu sayede bankaların veya banka dışı finansal şirketlerin FED onaylı stabilcoin’lerin çıkarması mümkün olabilecek. Tasarının en olumlu yanı bu kısım olabilir. Çünkü stabilcoin’ler halihazırda merkezi oldukları için sıkı bir regülasyon altına girmeleri piyasanın yararına olacaktır.

Başkan Biden, geçtiğimiz aylarda farklı federal otoritelerden ve düzenleyicilerden kripto paralarla ilgili rapor hazırlamalarını istemişti. Bu raporların birleştirilmesi ve bir çalışma grubu oluşturulması için 23 Eylül tarihinde Finansal Stabilite Konseyi, Hazine Bakanı Janet Yellen başkanlığında toplanacak. Federal ajansların bu tür bir toplantıyı düzenli olarak yapmaya devam etmesi bekleniyor. Biden’in regülasyon konusunda oluşan fikir ayrılıklarının sona ererek tek bir politika veya görüş üzerinde durulmasına yönelik bir anlayışa sahip olduğu söylenebilir.

Ulusal Ekonomik Konsey Direktörü Brian Deese ve Janet Yellen, yaptıkları açıklamada Hazinenin, Beyaz Saray'ın ve çeşitli federal kuruluşların Dijital Dolar projesi için ellerinden geleni yapmaya hazır olduklarını belirtti. FED Başkanı Powell’in bu zamana kadar CBDC konusunda pek aceleci olmadığı ve aciliyet vermediği biliniyor. Ancak Çin’in CBDC testlerini her geçen gün büyütmesi ve son günlerdeki Rusya ve İran’ın CBDC adımları durumu biraz daha ciddileştirmiş gözüküyor. Deese ve Yellen’in açıklamaları, Powell’a bir açık çek verildiği şeklinde ve FED’i bu konuda biraz baskılamaya yönelik bir hamle olarak yorumlanabilir.

Avrupa Birliği

AB’nin kripto para düzenlemesi MiCA’nın son hali sızdırıldı. Buna göre, daha önce AB dışı para birimleriyle teminatlı olan stabilcoin’lerle (yani USDC, USDT gibi) getirilen üretim limiti, artık hangi para birimiyle teminatlı olduğu fark etmeksizin tüm stabil coin’lere getiriliyor. Bu limit, herhangi bir stabilcoin’in (özellikle USD’nin) AB pazarını domine etmemesi ve rekabetin sağlanması için kullanılıyordu. Ancak UST nedeniyle artık stabilcoin’lere genel olarak şüpheyle yaklaşıldığı, bu nedenle de hiçbir stabilcoin’in piyasayı domine etmemesi üzerine çalışma yürütüldüğü anlaşılıyor.

Endonezya

Likidite krizindeki olayların tekrar yaşanmaması için Endonezya’da ciddi önlemlerin kısa sürede hayata geçmesi bekleniyor. Bu önlemler, kripto para şirketlerin yönetim kurullarının 3’te 2’sinin Endonezya vatandaşı olmasını gerektiriyor ki herhangi bir iflas durumunda yöneticilerin kaçma ihtimalinin azalması, kaçsa bile iadesinin mümkün olabilmesi amaçlanıyor. Ayrıca, şirketlerin üçüncü taraf bir custody servisinden hizmet almaları zorunlu hale gelecek. Böylelikle Celsius örneğindeki gibi müşterilerin bakiyelerinin yatırım amaçlı kullanılmasının önüne geçilmesi planlanıyor.

Binance ve USDC Rekabeti

Bir önceki sayıda, Binance’nin USDC, USDP, TUSD stabil coin’lerinin borsa üzerindeki kullanımını durdurduğunu, ancak para yatırma ve çekme işlemlerini sürdürdüğünü yazmıştım. Benzer bir hamle, Hindistan merkezli WazirX’den geldi. Ancak Binance’den farklı olarak, WazirX bu üç stabilcoin’i tamamen listeden çıkardı. Yani para yatırma ve çekme sürecini de durdurdu. Hem Binance’nin hem WazirX’in bu paritelerdeki likiditeyi BUSD’ye çevirdiği düşünüldüğünde, USDT ile uzun süredir beraber çalışan Binance ile USDC arasında bir rekabetin gün yüzüne çıktığı söylenebilir.

Bu süreçte, USDC’de karşılık vermekten gecikmedi. Öncelikle ABD’li Robinhood platformu, ilk stabilcoin entegrasyonunu USDC ile yaptığını açıkladı, daha sonrasında dijital bir banka olan FV Bank, kullanıcıların USDC ile bankaya para yatırıp çekebileceğini, bu paraların kullanıcı hesabında USD olarak gözükeceğini açıkladı. En çok kullanıcıya ve hacme sahip bir borsanın USDC kullanımını durdurmasına karşılık, Centre’nin açıkça bir marketing kampanyasına başladığı söylenebilir.

AMB’nin Fantastik Beşlisi

Avrupa Merkez Bankası, Dijital Euro geliştirmek için ciddi çalışmalar yapacağıyla ilgili sinyalleri daha önce vermişti. Banka, Dijital Euro prototipi için Eylül-Aralık arasında yapılacak çalışmalarda görevlendirdiği özel şirketleri açıklayarak şu ana kadarki en büyük hamlesini yapmış oldu. Listeye göre, Amazon e-ticaret ödemeleri alanındaki geliştirmeleri, Caixa Bank mobil uygulama üzerinden kişiden kişiye para gönderimi, Wordline kişiden kişiye ödemelerin çevrimdışı yapılabilmesi, Avrupa Ödeme İnisiyatifi ve Nexi POS cihazı üzerinden yapılacak ödemeler üzerine çalışacak.

Çin de bu sırada boş durmadı ve Dijital Yuan projesiyle ilgili testlerin, en kalabalık şehirlerden Guangdong başta olmak üzere Jiangsu, Hebei ve Sichuan bölgelerine yayacağını açıkladı. Şu ana kadar 140 milyon cüzdan açıldı ve 9 milyar dolar değerinde Dijital Yuan işlemi gerçekleştirildi.

Aynı zamanda İran, resmi olarak CBDC üzerine pilot testlere başladığını duyurdu. 

Ortadoğu’nun Kripto Para Merkezi: Dubai

Kripto para entegrasyonları sadece CBDC ile sınırlı değil. Geçtiğimiz hafta, Dubai prensi ve Emirates Group’un kurucusu ve yöneticisi Şeyh Saeed bin Ahmed Al Maktoum’un BTC üzerine faaliyet gösteren Seed Group şirketi ile Coin Corner arasında anlaşma imzalandı. 

Coin Corner’ın Bitcoin lightning sistemi üzerinden sunduğu hızlı ödeme yönteminin tüm Dubai’ye yayılması hedefleniyor. Seed Group CEO’sunun açıklamasında, sadece bireylerin değil birçok şirketin de ödemelerde BTC kullanmak istediği belirtildi.

Ayrıca, Fidelity ve Nasdaq hakkındaki söylentiler, gerçekleşmesi halinde son derece pozitif etkiler yaratabilir. İddialara göre, Fidelity’nin 2018’den beri sadece varlıklı müşterilerine sunduğu BTC alım-satım hizmeti, Fidelity’nin tüm müşterilerine sunulacak. Bu durumda 34 milyon broker’ın bu hizmeti kullanması bekleniyor.

Nasdaq ile ilgili iddia ise şirketin kurumsal müşteriler için kripto para saklama hizmeti sunmak istediği, bununla ilgili çalışmaların yapıldığı ve regülatör onayının beklendiğine yönelik bulunuyor. 

Sony, NFT İçin Isınma Turları Atıyor

Sony, Playstation üzerinden kullanıcılarını ödüllendirmek için dijital varlıklara dayalı yeni bir mekanizma duyurdu. 

Bu varlıkların NFT olarak adlandırılmama sebebi ise on-chain yani blokzinciri üzerinde çalışmamalarıdır. Sony’nin böyle bir yöntem seçmesinin arkasındaki asıl nedenin ise Ubisoft’un uğradığı lince maruz kalmak istememesi olarak gösteriliyor. Ubisoft, NFT temelli oyunlar üzerine yaptığı paylaşım sonrasında oyunculardan büyük tepki görmüş, oyunların giderek oynanmaz hale geleceğine yönelik endişeler sonrasında paylaşım kaldırılmıştı. Bu nedenle Sony’nin NFT yerine dijital varlık kelimesi üzerinden bir sistem başlatmış olması hayli muhtemel.

La Liga, Decentraland üzerindeki Vegas City bölgesinde bir spor ve eğlence merkezi kurmak için StadioPlus ile anlaşmaya vardı.

Opensea, Arbitrum ağını platforma entegre etti. Kullanıcılar artık Arbitrum’daki NFT’lerini Opensea üzerinde görüntüleyip, alıp-satabilecek.

Singapurlu bir çift hem gerçek hayatta hem de Sanbox üzerindeki avatarları üzerinden hibrit bir düğün yaparak evlendiler. Bu düğün, metaverse'de yapılan ilk düğün ünvanını kazandı.

DC’nin The Brave and the Bold adlı çizgi romanı hem fiziki olarak hem de NFT formatında basıldı.

Geçtiğimiz haftanın özetinin sonuna geldik. Gelecek hafta tekrar görüşmek üzere.