Haftaya Bakış: Merge, Dünyadaki Enerji Tüketimini Gerçekten Düşürecek mi?

Uzun süredir beklenen Merge geliştirmesinin nihayet yapıldığı ve Ethereum’un PoS altyapısıyla birlikte önemli değişikliklere sahne olduğu bir haftayı geride bıraktık. Merge, gündemi bir süredir meşgul ettiği için bu sayıda Merge’nin ne olduğuyla ilgili bilgilendirmeler değil, bu geliştirmeden kaynaklı hem Ethereum hem Ethereum dışı etkenleri ve PoS ile gelen enerji tasarrufu konusunun yanlış anlaşılmasıyla ilgili kısa bilgilendirmeler bulacaksınız. Ayrıca tüm ilgi Merge üzerine odaklanmışken gözden kaçırmış olabileceğiniz gelişmelere de değineceğiz 

Nihayet

Do Kwon’un kurucusu olduğu Luna’nın markette yarattığı yıkım, sadece Luna’nın kendisiyle kalmadı, etkisi halen daha süren derin bir krize neden oldu. Çok sayıda insanın finansal kayıp yaşadığı bu dönemde, bütün hayat birikimlerini kaybeden kişileri de gördük. Krizin sonucunda ortaya çıkan öfke, doğrudan Do Kwon’a yöneldiği için hemen hemen herkes Do Kwon hakkında bir cezalandırmanın olmasını talep etmekteydi. Geçtiğimiz hafta, Güney Kore Mahkemesi, Do Kwon için tutuklama kararı çıkarttı. İnovatif denemelerin önünün açık olması gerektiği bir gerçek, ancak aynı zamanda herkesi tatmin edecek adil bir yargılamanın olması da gerekiyor. Tutukluluk süresince yapılacak incelemelerde ortaya çıkacak bulgular, Do Kwon üzerindeki baskının hafiflemesini veya sert cezalarla karşılaşmasını sağlayabilir.

Artçı Sarsıntılar

Luna ile başladıktan sonra, likidite krizindeki yeni gelişmelerle devam edelim. Kripto paralar üzerinden kredi ve faiz veren şirketlerin arka arkaya iflas etmesinin ardından Tayland’ın regülatör kurumu SEC, dijital varlıklar üzerinden kredi ve faiz verilmesini yasaklama kararı almayı planlıyor. Karar, şu anda halkın görüşüne açılmış durumda ve 17 Ekim tarihine kadar görüşler alınmaya devam edilecek. Ardından kararın görüşülmesi ve hayata geçirilmesi bekleniyor.

Yakın zamanda iflas başvurusunu açıklayan son şirketlerden olan Hodlnaut üzerinde Algorand’a ait fonun 35 milyon dolar olduğu ortaya çıktı. Şirket iflas sürecinde ve yetersiz likiditeye sahip bulunduğu için Algorand’ın bu yatırımını geri alması, en azından şu an mümkün görünmüyor. Ancak kaybedilen miktar, fonun %3’üne yakın bir tutar oluşturduğu için ciddi bir etki yaratması beklenmiyor.

Bir önceki Haftaya Bakış’ta Poolin madencilik havuzunun likidite yetersizliği nedeniyle para çekimlerini durdurduğundan bahsetmiştik. Yeni bir çözüm şekli olarak Poolin, mağdur olan kullanıcılara, NFT token dağıtmaya başladı. NFT’ler, kullanıcıların platformdan alacaklı olduklarını belirtmekle beraber bakiyeleri oranında dağıtılıyor. Kullanıcılar, arzu ederlerse likidite dengesinin sağlanmasını bekleyip bu NFT’ler karşılığında kripto paralarını geri alabilir. Ayrıca, NFT’ler karşılığında madencilik cihazı, ya da Poolin’inden pay (hisse) talep edebilirler. Kullanıcıların cihaz veya pay talep etmesi halinde Poolin’in likidite problemi oldukça azalabilir.

Merge, Dünyadaki Enerji Tüketimini Gerçekten Düşürecek Mi?

Merge sonrasında Ethereum ağına adapte edilen PoS altyapısı, önceki PoW altyapısına göre son derece çevre dostudur. Geliştirme sonrasında da Ethereum’un tükettiği enerji miktarı %99 oranında düşmüştür. Ancak bu durum, zaman zaman yanlış anlaşılmalara sebebiyet verebiliyor. Örneğin, atılan bir Tweet, Merge sonrasında dünyanın enerji tüketiminin %0.2 oranında azalacağını yazıyordu ki bu doğru değil. Çünkü ETH kazmak için kullanılan madencilik cihazları, Merge sonrasında PoW ile çalışan diğer kripto paralara entegre edildi. Dolayısıyla bu cihazlar pasif duruma geçmeyecek, çalışmaya devam edecekler. Sadece harcanan elektriğin sebebi, artık Ethereum olmayacağı için çevreci nedenlerle yapılan eleştiriler için Ethereum hedef gösterilemeyecek.

Bir başka önemli gelişme ise Ethereum’un yıllık %4.5 olan enflasyon oranının, Merge sonrasında %0.5 civarına, hatta her işlemde yakılan ETH miktarı da dahil edildiğinde %0.09 düşmesidir. Neredeyse deflasyonist, yani arzı azalan bir yapıya bürünen ETH, giderek daha da nadir bir ürün haline geleceği için yükseliş dönemlerinde piyasanın üzerinde bir performans gösterebilir.

Merge sonrasında, son ana kadar ETH kazmaya devam eden madenciler, diğer ağlara dağılmaya başladılar. Bu süreçte, ETC bir günde %70 oranında bir hashrate artışı görürken, RVN Eylül ayının başından bu yana %290, Ergo ise Ağustos başından bu yana %731 artış gördü.

Yeni ağa geçmeyip, eski Ethereum ağını, yani PoW ile çalışan ağda kalmak isteyenler de oldu. Eski ağdaki tokeni ETHPOW olarak isimlendirerek her bir Ethereum cüzdanındaki ETH miktarı kadar ETHPOW airdrop yapıldı. Eski ağda, özellikle DeFi uygulamalarının ve stabilparaların çalışmayacak olmasıyla ciddi problemlerin olacağı ve ağın gelecek vaad etmediğini düşünen çok sayıda kişi olmasına karşın, airdrop miktarını arttırmak için Aave, Hop Protocol, Eular Finance üzerinden ETH borçlanarak, borçlanma faizini %190 seviyelerine çıkartan bir grup yatırımcının olması da dikkat çekti.

ETHPOW destekçilerinin de kendilerine bu şekilde dikkat çekmelerinin ardından, eski ve yeni ağ arasındaki rekabeti fırsat bilen birçok borsa, ETHPOW coinini listeleme kararı aldı. Aralarında FTX, OKEx, Huobi, Bybit gibi sektörün önde gelen isimleri, ETHPOW için parite açtı. 

Son olarak, Merge olur olmaz yeni ağın ilk NFT’si de basılmış oldu. Transition yani geçiş isimli NFT, yeni ağın ilklerinden olması nedeniyle koleksiyonerler için önemli bir ürün olabilir.

Merkezilik ve Merkeziyetsizlik İkilemi

MakerDAO, Tornado Cash yaptırımı sonrasında platforma ait stabil coin DAI’yi merkeziyetsiz yapabilmek için çeşitli çözüm önerileri görüşmesine karşın bu önerilerin kısa vadede sonuca bağlanması mümkün gözükmüyor. Çabuk bir şekilde alınabilecek aksiyon ise DAI’nin rezervindeki USDC dominasyonunun azaltılması ve dengelenmesiydi. Bu nedenle, DAO’ya yapılan stETH rezervlerinin arttırılması önerisi kabul edildi. Platforma stETH teminat vererek DAI teslim alan kullanıcılar, herhangi bir komisyon ücreti ödemiyor. Şu anda 150 milyon DAI civarında para basıldı ve 50 milyon DAI kadar daha basılması hedefleniyor. Bu sayede, teminatlarda stETH’nin payı artarken USDC’nin payı düşmüş olacak.

Bir diğer yandan, stETH benzeri cbETH adlı kendi token’ını çıkartan Coinbase, bu token’a blacklist, yani banlama özelliği koyarak eleştirilerin hedefi oldu. Ethereum ağına kilitlenen ETH’lerin %15’ini Coinbase’nin yönetmesi, merkezi bir mekanizmanın, merkeziyetsiz bir ağda bu kadar yüksek paya sahip olması nedeniyle bir süredir eleştiriliyordu. 

Duruma Coinbase’nin perspektifinden baktığımızda, borsanın yasalara tam olarak uyması zorunlu olduğu için token’ı banlama özelliği, kripto paraların ideolojisine uymasa da makul bulunabilir. Burada korkulan durum, herhangi bir yaptırım kararında, Coinbase’nin Ethereum üzerindeki payını nasıl yöneteceğiyle ilgili olduğu için aslında banlama kararı pozitif sonuçlar da doğurabilir. Çünkü bir cbETH sahibi bir kullanıcının yaptırıma tabii tutulduğunu düşünelim. Bu token, stake edilen ETH’yi temsil etmesine karşın, eğer Coinbase direkt cbETH bakiyesini dondurursa, yaptırımın ulaşmak istediği amacı yerine getirmiş olur ve konu Ethereum ağına gelmeden işlemi sonlandırabilir. 

Son olarak, S&P’nin not verdiği ilk DeFi platformu olan Compound, kurumsal müşterilerine özel olarak kredi vermeye başlayacağını duyurdu. Bu müşterilerin BTC-ETH-ERC20 token’larini teminat vererek alacağı krediler için esnek bir ödeme planının tasarlandığı öğrenildi.

Google Cloud’un Kripto Para İlgisi

600 milyon USD civarında bir hacklenmeye maruz kalmasının ardından ağdaki onaylayıcı sayısını 9’dan 21’e çıkaran Ronin, bu amaçla daha önce Dappradar, YGG, Nansen, Animoca Brand gibi sektörün önde gelenleriyle anlaşmıştı. Validatörler olması için anlaşılan son isim ise Google Cloud oldu. Ronin, bu sayede hem prestij tazelerken hem de ağın aynı saldırıyı tekrar yaşamasının önüne geçiyor.

Google Cloud, Ronin dışında BNB Chain ile de işbirliğine giderek Web 3.0 projelerinin desteklenmesinde beraber çalışma kararı aldı. BNB Chain, bu anlaşma sayesinde Google Cloud’un altyapısına erişebilecek. Halihazırda BNB Chain tarafından desteklenen 150 proje, aynı zamanda Google Cloud’un destek programlarından da yararlanmaya başlayacak.

Sık Sorulan Sorular

OFAC, Tornado Cash ile ilgili bir ‘sık sorulan sorular’ sayfası oluşturarak merak edilenlere dair cevaplar paylaştı. Cevaplar arasından 2 madde öne çıkıyor. Birincisi, Tornado Cash üzerinden küçük miktarlarla para göndererek suçsuz kişilerin cüzdanlarının yaptırım listesi alınması konusuydu. Sivil itaatsizlik olarak adlandırılan bu eylemde, ünlü kişilerin kripto para cüzdanlarına cüzi miktarlar gönderilerek bu cüzdanların yaptırım listesine alınması sağlanmıştı. OFAC, eğer bu cüzdanların yasadışı herhangi bir işlemleri yoksa, göz ardı edileceğini ima eden bir cevap yayınladı.

İkinci önemli madde ise Tornado Cash üzerinde parası bulunan, ancak yaptırım nedeniyle parasını çekemeyen ABD vatandaşlarının, OFAC’a lisans başvurusunda bulunarak bir defalığına platformu kullanmak için izin almaları üzerineydi. OFAC’a açılan davada, yapılacak eleştirilerden birisi de ABD vatandaşlarının parasına el konulmasıydı. Bu hamleyle birlikte OFAC’ın bu suçlamadan kurtulması muhtemeldir. Ancak asıl önemli konu, OFAC’ın lisans verme mekanizmasını alışkanlık haline getirmesi ihtimalidir. Eğer bu yöntem yaygınlaşırsa, merkezi veya merkeziyetsiz olduğu fark etmeksizin, herhangi bir kontrat yaptırım listesine alınabilir ve sadece lisans alanların kullanımına izin verilerek buradaki anonimlik yok edilebilir. Kontrat, lisans olmadan da kullanılabilir ancak herhangi bir şekilde cüzdanınızın kontratla etkileşime geçtiği tespit edilebilirse, ciddi suçlamalarla karşı karşıya kalınabilir. Bu nedenle, yaptırım listesine bir kodlamanın dahil edilemeyeceğine yönelik OFAC’a açılan davanın kazanılması son derece kritik önemdedir.

Lobi Faaliyetleri

Son 2 yıldır Coinbase ve FTX başta olmak üzere kripto paralarla ilgili ABD’de yürütülen lobi faaliyetleri son derece faydalı ve etkili oldu. Kripto paraların tanıtılması, yasalardaki yanlış tanımlamalara karşı sektörün sesini duyurabilmesi gibi pek çok olayda kripto paraların hakkının daha güçlü bir şekilde savunulduğu görülmektedir. 

Geçtiğimiz hafta, Blockchain Association, hangi görüşten olduğu fark etmeksizin, kripto para destekçisi politikacıların desteklenmesi amacıyla yeni bir lobi fonu kurduğunu duyurdu.

Epik Gelişmeler

194 milyonu aşkın kullanıcıyla en büyük oyun marketlerinden olan Epic Games, ilk kez NFT tabanlı Blankos Block Party adlı bir oyunu listeledi. Bir diğer market Steam’in kripto para ve NFT temelli oyunları yasaklama kararı alması nedeniyle Epic Games’in bu politikası, sektör için son derece önemlidir. 

Bir diğer epik gelişme, Starbucks ile Polygon işbirliğinden geldi. Dijital cüzdan konusunda sektörün öncüleri olan ve Starbucks’ın büyümesinde önemli bir rol oynayan inovatif yaklaşım, NFT alanında da kendisini gösterdi. Starbucks, Odyssey adını verdiği projesiyle, kullanıcılara ödül ve teşvik olarak NFT verileceğini, mağazalarda bu NFT’lere özel ayrıcalıkların sunulacağı ve NFT’lerin alınıp satılabileceği bir marketin oluşturulacağını duyurdu.

Haftaya Bakış’ın sonuna geldik. Merge geliştirmesinin tüm kripto para topluluğunu bir adım öne taşıması dileğiyle, gelecek hafta tekrar görüşmek üzere!