Eğer kriptoya yatırım yaptıysanız ABD merkez bankasının faiz artışlarının token fiyatlarını aşağıya çekmesinden endişelenmemeniz mümkün değil. 

Ancak uzun vadeli düşünmek isterseniz DeFi varlıklarınızdan ziyade hisse senedi ve bono ağırlıklı TradFi portföyünüze dikkat etmeniz gerekli. Bu alandaki kayıplar kriptodaki kadar ani ve şiddetli olmasa da bu piyasalar da dalgalanıyor. Bu ortam eninde sonunda kriptoyu da etkileyen bir politika cevabını gerektirebilir. 

Enflasyonu kontrol altına almakta zorlanan Fed şu anda şahin bir pozisyon takınıyor. Ancak Wall Street’in acısı ana akım ekonomiye yansıdığı anda -ki yansıyacak- ve gevşeme başladığında -ki başlayacak- merkez bankaları tekrardan güvercin duruşa geçecek. Bunun ardından korona pandemisi sonrası dünyada Fed ve diğer merkez bankaları son 15 yıldır uyguladıkları politika çerçevesine geri dönecek. Faizler sıfıra yaklaşacak ve parasal gevşeme norma halini alacak. Bu da kriptonun geri dönüşünün temellerini oluşturacak.  

Burada işleri karıştıran unsur Fed’in itibarı meselesi. Banka, sert bozulmalara neden olan ve enflasyonu tetikleyen politika çözümlerine gereğinden hızlı geri dönerse tüm para politikasının hatalı olduğu gibi bir izlenim oluşabilir. İnsanlar da yeni bir modele ihtiyaç olduğunu düşünmeye başlayabilir.

Daha önce birçok hatalı başlangıç yaşadığımız için gelecek bir sonraki döngünün kripto ve Web 3 teknolojileri ve ideallerini ana akıma taşıyacağını ve yatırımcıların bunları bir oyun değil ekonomiye entegre bir yapı olarak göreceği günlerin geleceğini söyleyemiyorum. Ancak merkez bankalarının “helikopter paraları” kullanacakları ve insanların mevcut sistemi sorgulayarak alternatif arayacakları bir döneme girdiğimizi söyleyebiliriz. 

Bozuk hükümet = Bozuk para

Bizi nelerin beklediğine bakmadan önce gelin 14 yıl öncesine gidelim ve sorunun kök nedenlerine bakalım.

2008 krizinin hemen sonrasında ABD’de federal hükümetin aksiyona geçememesi nedeniyle ekonomik büyümeye dair tek aracın para politikası olduğu görüldü. Bu bağımlılık bugün daha da yoğunlaşıyor. 

Ancak her zaman durum böyle değildi. 1930’larda yaşanan depresyona çözüm için çok büyük ölçekli devlet projeleri hayata geçirildi ve çalışamayacaklar için refahı artırmaya yönelik kurgular yapıldı. Tüm bunlar ekonomik büyümeyi getirdi ve ABD ekonomisinin 20. yüzyıldaki muazzam gelişimi bu temeller üzerinde kurgulandı. 

Ancak 2009 yılı ve sonrasında Obama yönetimi Cumhuriyetçilerin kontrolündeki kongreyle çalışmak zorunda kaldı. Her iki kanat da mali harcamalara dayanan politikalara dair uzlaşı peşinde koştu. Wall Street’i ayakta tutan multi-milyar dolarlık kurtarma paketlerinin dışında ciddi bir sonuç elde edilemedi. Kurtarma paketleri politize edildi ve ABD ekonomisine ihtiyaç duyduğu büyüme etkisini sağlayamadı. 

Bu birçok kişinin düşündüğünden çok daha büyük bir sorundu. Doğrudan demokratik sürecin güvenilirliğini zedeliyordu ki bu sistem kaynakların toplumun faydasına dağıtılması noktasında en temel mekanizmalardan biriydi. 

Kripto dünyasından birçok kişinin dahil olduğunu iddia ettiği Liberaller ise hükümetin yapabileceği en iyi şeyin yoldan çekilmek olduğunu söylüyorlardı. Ancak bunların idealizmi de Wall Street’in politikayla örülmüş ekonomik ağırlığının oluşturduğu bozulmaları görmezden geldiği de bir gerçekti. Aslında yoldan çekilmek de kendi başına yanlı bir hareketti. Zira bankalar kurtarılmıştı ama geriye kalan herkes batmıştı. 

Politikacıların sorumluluklarını yerine getirememesinin sonucunda ekonomiyi doğrultmak görevi sadece merkez bankalarına kaldı. Bankalar da faizi o kadar sert düşürdüler ki kısa sürede sıfıra indirdiler. Sıfırın altına da inilemeyeceğine göre geriye parasal gevşeme kaldı. Bonoları ve bazı diğer finansal araçları satın almak piyasadaki, borçlanma oranlarını aşağıda tutmanın ve sermaye piyasalarını kullanan şirketlerin fon sağlamalarının bir yolu haline geldi. 

Ancak parasal genişlemedeki trilyonlarca doların aslında kaba bir araç olduğu ortaya çıktı. Tasarruf yapanlar zarar gördü, borç alanlara destek olundu. Hisse, bono ve diğer finansal araçları elinde tutan hedge fonlar ve diğer kurumsal yatırımcılar çuvalla getiri elde ederken on milyonlarca yatırımcı kafasını suyun üstünde tutmakta zorlanıyordu. 

Tüm bunlara rağmen işler biraz zora girse hemen parasal gevşemeye gidilmeye başlandı. Bunu pandemide de gördük. Fed, faizleri aşağıda tutmak için sınırsız alım garantisi vermeye başladı. Pandeminin ekonomik bozulmalarından kaynaklanan arz ev talep dengesizlikleri de eklendiğinde enflasyonun yükselmesi kaçınılmaz hale geldi. 

Peki şimdi ne olacak?

2022’ye ileri saralım. Politik ayrışmalar Obama dönemine göre daha derin ve sert. Hükümetin ekonomik sıkıntılara çözüm bulacağına dair inanç da her zamankinden daha düşük. 

Peki bu yıl göreceğimiz finansal erime startuplardan ev kredilerine kadar her alanda bir kaynak çekilmesi şeklinde tezahür ederse ne yapacağız? Büyüme ciddi biçimde düşer ve işsizlik zıplar. Her ne kadar talepteki düşüş enflasyonu baskılayacak olsa da COVID nedeniyle yaşanan tedarik zinciri sorunlarını nedeniyle fiyat dalgalanmalarının ve kıtlıkların devam edeceğine dair korkular da yok değil. 

 ABD Kongresi’nin bunları çözecek agresif bir planda anlaşmasını beklemek gerçekçi değil. Ara seçimler yaklaşırken ve sorunlar git gide politikleştirilirken Fed’in üzerindeki baskı da artacak.

Peki ya sonrası? Para politikasının etkinliği sistemdeki genel güvenle de ilgilidir. İnsanların, para arzı artarken bile doların değerinin korunacağına inanması gerekir. Bu güvenin uzun süre devam edeceğinden emin olamayız.

Diğer bir deyişle sisteminin bütününün başarısız olması kaçınılmaz. İşte bu noktada Bitcoin ve blok zinciri çözümleri alternatif olarak görülmeye başlayacak.