Kriptodaki Toparlanmanın Bedeli: Yeni Bir Hikâye Lazım

Zor zamanlarda geçmişe dair bir bakış açısı faydalı olabilir. Gelin Mt. Gox hakkında biraz sohbet edelim.

Tokyo merkezli bitcoin borsasının 2014 yılındaki çöküşünün ardından çoğunluğu şirketin çevrimiçi işlem platformundaki bireysel ve perakende yatırımcılardan oluşan finansörlerinin çok zor duruma düşeceği düşünülmüştü. 750.000 civarında müşterinin bitcoinleri ortadan yok olmuştu. Bu havuz, o zamanın değerleriyle 473 milyon dolar ediyordu ve bitcoin piyasası daraldıkça havuzun değeri de düşüyordu. 

Filmi 2021’e saralım. Söz konusu alacaklıların yüzde 90’ı bitcoinlerini geri aldı. Üstelik de bu varlıkların toplamı 9 milyar dolar ediyordu. Yani 20 kat kazanç elde etmişlerdi.

Şimdi yeni bir kripto kışının ortasındayken Three Arrows Capital, Celsius Network, Voyager Digital ve diğer bazı oyuncuların müşterilerinin de bu tür bir mutlu sona ulaşıp ulaşmayacakları sorusu güncelliğini koruyor.  

Kripto piyasalarının, en kötü diplerden çıkıp birkaç yıl içerisinden yeni zirvelere ulaşabildiğine defalarca şahit olduk. 2011’deki ilk kışın ardından Mt. Gox bunu başarmıştı, 2018’de de benzer örnekler gördük. Bu sefer farklı olan nokta şu: O dönemlerde makro ekonomik bileşenler ve özellikle düşük faizler nedeniyle kriptoya para akışı canlıyken bu sefer durum böyle değil. Yani tarihin tekerrür edeceğinin garantisi yok. 

Yine de formül net: Kıştan bahara geçmek için en azından fiyat seviyelerinde toparlanma görülmesi gerekli. Zaten genel anlamda ekonomide borç krizlerinden çıkış bu şekilde gerçekleşir. Böylesi bir olasılığın varlığı belirli bir yatırımcı kitlesinin genişlemesine neden oldu: Zor durumdaki varlıklara yatırım yapan yatırımcılar… Bu yatırımcılar likidite konusunda zora düşen yapılara, piyasanın dip yaptığı dönemlerde kaynak aktarır ve piyasaların çıkış yapmasına oynarlar. 

Aslında fiyatlarda toparlanma yaşanması 2008 krizinden sonra merkez bankalarının da ana stratejilerinden biri olmuştu. ABD Merkez Bankası, Avrupa Merkez Bankası, İngiltere Merkez Bankası ve Japonya Merkez Bankası varlıklara trilyonlarca dolar pompalayarak değerlerini artırmaya ve faizleri düşürerek piyasaların toparlanmasına imkan vermişlerdi. 

Ancak bu “parasal genişleme (QE)” politikası diğer bir finansal balonun oluşmasına ve şu anda merkez bankalarının karşısına çıkan enflasyonun şişmesine neden oldu. Faizler arttıkça yatırımcılar çekilmeye ve kripto piyasaları yavaşlamaya başladı. İşte bu nedenle kripto fiyatlarında hızlı bir toparlanma olup olmayacağını tahmin etmek zorlaştı. 

Ancak QE’nin 2008’den sonraki 10 yılda nasıl bir toparlanmaya neden olduğuna baktığımızda kripto sektörünün merkez banklarının da yardımıyla işleri nasıl düzeltebileceğine dair ipuçları görülebilir.

Parasal genişlemeyi anlatmak

Parasal genişleme Bernanke Opsiyonu olarak da bilinir. Dönemin Fed Başkanı Ben Bernanke’den esinlenerek koyulan bu tanım genelde satış opsiyonlarına dayanan bir sistemdir. Satış opsiyonu (put) belirli bir varlığı önceden belirlenen bir fiyattan satma hakkı veren ve böylelikle gelecekteki zararları sınırlayan bir finansal türev aracıdır. Buradaki fikir şuydu: Fed’in varlık alım garantisi yatırımcıların dip risklerini ortadan kaldıracağı için yatırımcılar para dökecek ve getiriye odaklanacaklardı. 

Piyasaları bu kadar doğrudan etkilemek genelde iyi bir politika tercihi değildir. Ancak bu yaklaşım bir süreliğine beklenen etkiyi gösterdi. Burada önemli olan sürecin mekanizması: Merkez bankası bir taahhütte bulunmuştu (“bono alımını garanti ediyoruz”) ve bunu aksiyonla desteklemişti (bonoları gerçekten aldı) ve ortaya bir hikâye çıkmıştı (“yatırımcıların kaybedeceği bir şey yok zira Fed onlara satış opsiyonu tanıyor.”)

Kriptoda fiyatların toparlanmasını sağlamak için cazip bir hikâye gerekiyor. Ve ortaya para koyacak bir merkez bankası olmadığı için (FTX kurucusu Sam Bankman-Fried’ın tüm çabalarına saygı duyduğumuzu belirtelim) bu hikâyenin gerçek ve gözle görülür aksiyonlara ve sonuçlara dayanması elzem. 

Aslında burada Bernanke Opsiyonundan daha iyi bir hikâye lazım çünkü sonuçta o hikâye de tam doğru çıkmamıştı. Fed yatırımcıların kayıplarını sonsuza dek durduramaz. Sonuçta bir bedel ödemek gerekli ve o bedel de enflasyon oldu. 

Ayrıca geçmişteki toparlanma dönemlerinden farklı olarak “hadi rakamları yükseltelim” hikâyesinden fazlası lazım. Zira tamamen spekülasyona dayanan ve kriptonun durdurulması zor yukarı yönlü momentumuna dayanan bir oyun işe yaramayabilir zira merkez bankaları o ateşe soğuk su döktü. 

Hikâye gerçek hayata dair somut faydalara dayanmalı. Bugün, kriptonun insanlık için yarar sağlayacak kullanım alanlarını ve senaryoları öne çıkarmanın zamanı. Enerji bunlardan biri, kriptonun totaliterlik altında yaşayan insanlara imkân sağlaması bir diğeri. Bu senaryoları aksiyonla ve gelişimle desteklemek gerekli.

Kıştan çıkmanın yolu her zaman için fiyatları artırmak oldu. Ancak bu sefer piyasanın aksiyonlarının gerçek hayata dayanması gerekli.